• 1. Giriş
  • 1.1. İzlenim
• 2. Temeller
  • 2.1. Yaygın Kullanılan Komutlar
  • 2.2. Kısayollar
    • 2.2.1. Gezinti
    • 2.2.2. Düzenleme
    • 2.2.3. Geçmişten Geri Çağırma
• 3. Stream'lar, Pipe'lar ve Yönlendirmeler
  • 3.1. Stream'lar
  • 3.2. Yeniden Yönlendirmeler
    • 3.2.1. Biçimler
    • 3.2.2. Ek Örnekler
  • 3.3. Pipe
  • 3.4. xargs
  • 3.5. tee
• 4. Dosya Adı Genişletme
• 5. İş Kontrolü
• 6. Süreç Yönetimi
  • 6.1. ps ve jobs Arasındaki Farklar
• 7. Alıntılar
• 8. Temel Dosya Yönetimi
  • 8.1. Dizin Listelemels
  • 8.2. Dosya İçeriğini Gösterme
  • 8.3. Dosya Yönetimi
    • 8.3.1. Kopyalama
    • 8.3.2. Taşıma ve Yeniden Adlandırma
    • 8.3.3. Silme
    • 8.3.4. Dosya Bağantısı
    • 8.3.5. Dizin Değiştir (CD)
• 9. grep
  • 9.1. Kullanışlı grep seçenekleri
    • 9.1.1. Örnekler
  • 9.2. Grep'te Düzenli İfadeler (Regex)
  • 9.3. Örnekler
• 10. find
  • 10.1. Örnekler
• 11. sed Metni filtrele ve dönüştür(çevir)
  • 11.1. Genel Bakış
  • 11.2. Örnekler
  • 11.3. Gruplama
    • 11.3.1. Gruplama Örnekleri:
  • 11.4. Hold Buffer
    • 11.4.1. Örnekler
• 12. Değişme Tarihi

• Bu belge, genellikle komut satırında yapılan şeylere odaklanacaktır.
• Odak noktası, tek seferlik geçici görevler için araçlar ve tekniklerdir.
• Belgedeki çoğu şey kabuk komut dosyasına uygulanabilir. Ancak, bu belgede tamamen odaklanılan şey kabuk programlama değildir.
• Bu belge Linux/UNIX içindir.
• Bu belge benim tarafımdan "Türkçe" diline uyarlanmıştır. Çeviriler %100 doğru değildir, eklediğim ve çıkardığım kısımlar mevcut.

Linux kabuğunun giriş ve çıkışları "Stream" adı verilen karakter dizileridir. Üç adet standart I/O (giriş-çıkış) akışı bulunur:

Giriş ve çıkış yeniden yönlendirmeleri büyüktür ve küçüktür işareti kullanılarak yapılır (<>)

komut1 > sout.txt 2> serr.txt

komut1 > sone.txt 2>&1

Veya

command1 &> sone.txt

command1 &> /dev/null

/dev/null boş bir aygıt dosyasıdır. Bu, kendisine yazılan her şeyi atacak ve okuma sırasında EOF döndürecektir.

Pipe, bir komutun standart çıktısını başka bir komutun girişine yeniden yönlendirebilir.

command1 | command2 paramater1 | command3 parameter1 parameter2 | command4

Örnekler:

• Dosya içeriğini yalnızca bir kez yazdırır. Tekrar eden kayıtları kaldırır:
  sort file1 | uniq

• En sık kullanılan 5 komutu yazdırır:
  history | awk '{a[$2]++}END{for(i in a){print a[i] " " i}}' | sort -rn | head -5

• Dosya türlerini ve sıklığını yazdırır:
  ls | rev | cut -f1 -d'.' | rev | sort | uniq -c | sort -n

• Genişletilmiş argümanların kısaltmasıdır.
• Bazı komutlar hem standart girişten hem de komut satırı bağımsız değişkenleri olarak bağımsız değişkenler alabilir.
• Ancak, standart girişten giriş alamayan bazı komutlar vardır. Yalnızca bağımsız değişkenlerden gelen girdileri kabul ederler. Bu komutlar için args kullanmamız gerekir.
• xargs, Standart girişten bağımsız değişkenlere girişi bir komuta dönüştürür.
• Bağımsız değişkenleri izin verilen bir sayıya böler ve komutu her bağımsız değişken grubu üzerinde art arda çalıştırır.
• -n seçeneği kullanılarak, komut başına bağımsız değişken sayısı belirtilebilir. find . | xargs -n1 basename
• Std girişini bir yer tutucuya atamak için, -I{}. Yer tutucu genellikle std girişini bir komutun ortasına yerleştirmek istediğimizde kullanılır.
  ls | xargs -I{} echo {} dosya bulundu

Örnekler:

• Dizindeki dosyalardaki kod satırlarının sayılarını/sözcükleri/karakterleri yazdırır.
  ls | wc
• Dosya türlerini ve frekanslarını yazdırır.
  find . -type f | xargs basename -a | grep "\." | rev | cut -f1 -d'.' | rev | sort | uniq -c | sort -n
• Dizindeki tüm dosyaları yeniden adlandırır.
  ls | xargs -I{} mv {} {}.bkp

• Komut standart girişten okur ve standart bir çıktıya ve bir veya daha fazla dosyaya yazar
• Bu, hem ekranda bir komutun çıktısını görmek istediğimizde hem de çıktıyı daha sonra analiz için bir dosyaya kaydetmek istediğimizde yararlıdır.

Örnek:

• ls | tee fileList.txt

• Joker karakter, dosya adı veya klasör adında bir veya daha fazla karakteri temsil etmek için kullanılan bir karakterdir.
• Dosya küreleme, bu joker karakterleri tanıyan ve genişletmeyi yapan işlemdir.

• Komut satırı, bir işlemin yürütülmesini durdurma/askıya alma ve askıya alınmış bir işlemi daha sonraki bir zamanda devam ettirme yeteneği sağlar.
• Çalışan her programa iş denir (Buradaki "iş" bir kabuğun bir süreç grubunu temsil eder).
• Her işe benzersiz bir kimlik atanır.

Örnekler:

• İşi önplana çıkarmak için:
  fg %2 # burada 2 iş numarasıdır
• Bir işi askıya almak için:
  stop %2 # burada 2 iş numarasıdır
• Bir işi arka planda sürdürmek için.
  bg %2 # burada 2 iş numarasıdır
• Bir işi sonlandırmak için:
  kill %2 # burada 2 iş numarasıdır

• Birlikte çalışan işlemlerin anlık görüntüsünü almak için ps komutu kullanılır.
• Bir komutun işlem kimliğini almak için: ps -ef | grep command
• Bir işlemin bitmesini beklemek için: bash wait <process id>
• Bir işlemi öldürmek için: kill <process id>
• Tüm alt işlemlerin tamamlanmasını beklemek için:
  wait
• Belirli bir işlemin tamamlanmasını beklemek için:
  wait 1234 # burada 1234 işlem kimliğidir

• jobs Geçerli kabuğun yönettiği işlerin listesini bildirir.
• ps Sistemde çalışan bütün işlemlerin listesini bildirir.

• Alıntılar, karakterlerden veya kelimelerden özel anlamları çıkarmak için kullanılır.
• Tek tırnak işareti kullanıldığında(''), tırnak içindeki her karakter korunur ve değerlendirilmez.
• Çift tırnak işareti kullanıldığında ("") dolar işareti, ters tırnak ve ters taksim işareti değerlendirilir ve yorumlanır.
• \ (ters taksim) ise karakterin gerçek değerini korumak için kullanılır.

Örnekler:

• Sembolik bağlantı, başka bir dosyaya veya dizine işaret eden bir dosyadır.
• Dosya bağlantılarının 2 adet biçimi bulunur.
  • Sabit Bağlantı -> Mevcut dosya için ek bir addır. Her dosya benzersiz bir numara ile ilişkilendirilir. Bu benzersiz numaraya inode denir. Sabit Bağlantı, 2 veya daha fazla dosya adını aynı inode ve sırayla aynı dosyayla ilişkilendirir. Orijinal dosya kaldırılırsa, içeriğe sabit bağlantı yoluyla erişilebilir.
  • Yumuşak Bağlantı -> Bir dosya veya dizine dolaylı bir işaretçidir. İçeriğine değil, yalnızca orijinal dosyanın yoluna sahiptir.

• Dosyalarda kalıp arar ve giriş kalıbıyla eşleşen her satırı çıktı verir. Kullanımı: grep -<options> <pattern> <filenames> bu şekildedir.
• Grep, tek bir dosyada veya birden çok dosyada arama yapmak için kullanılabilir.

• diyelim ki bir demo dosyası(demo.txt) aşağıdaki içeriğe sahip

BU BÜYÜK HARFLİ
bu küçük harfli
Bu normal çizgili
Bu satır da normal
Satır sayısı 4
Satır #5
son satır

• Bir dosyada bir dize arar.
  grep "bu" demo.txt

• Dosyada büyük/küçük harf eşleşmesi olmadan bir dize arar.
  grep -i "bu" demo.txt

• Bir dosyada bir dize arayın ve hem satır numarasını hem de çıktıyı alır.
  grep -n "bu" demo.txt

• Aranan dizeyle eşleşen satır sayısını alır.
  grep -c "bu" demo.txt

• Aranan dizenin bulunduğu dosya adını alır.
  grep -l "bu" demo.txt

• Eşleşen satırdan sonra 2 satır alır.
  grep -A2 "Bu" demo.txt

• Eşleşen satırdan önce 2 satır alır.
  grep -B2 "Bu" demo.txt

• Eşleşen satırdan önce ve sonra 2 satır alır.
  grep -C2 "Bu" demo.txt

• Düzenli ifadeler, metindeki arama düzenini belirten karakter dizileridir.
• Düzenli ifadelerde, farklı karakterlerin farklı anlamları vardır.

• Herhangi bir karakterle eşleşme:
  grep "[Tt]his" demo.txt

• Arama düzeniyle başlayan satırı arayın:
  grep "^last" demo.txt

• Arama modeliyle biten satırı arayın:
  grep "regular$" demo.txt

• Belirtilen aralıkta bir karaktere sahip satırı arayın:
  grep "[0-9]" demo.txt

• Belirtilen aralıkta karakter içermeyen satırı arayın:
  grep "[^0-9]" demo.txt

• Ortadaki karakterlerin bilinmediği bir satır arayın
  grep "line.*regular" demo.txt

Not: grep, arama deseni bölümünde normal ifadelere sahip olabilir ve aranacak dosyalar bölümünde joker karakterlere sahip olabilir.

• find komutu dosya ve dizin listesini aramak ve bulmak için kullanılır.
• Döndürülen liste, find komutunda kullanılan koşulları karşılayacaktır.
• Sözdizimi bu şekildedir. find [starting point] [expression]
• -exec [command] , find tarafından bulunan dosyalarda komut çalıştırmak için kulanılabilir.

• Belirli bir isime sahip dosyaları bulmak için:
  find . -name demo.txt
• Belirli bir kalıba sahip dosyaları bulmak için:
  find ./Codes -name *.cpp
• Belirli ada sahip dizinleri bulmak için:
  find . -name Codes -type d
• İzini 777 olrak ayarlanmış dosyaları bul ve onların izinlerini 644 olarak değiştir:
  find . -type f -perm 0777 -print -exec chmod 644 {} \;
• Bul ve dosyaları sil:
  find . -type f -name "*.bkp" -exec rm -f {};

• Kalıp arar ve kalıbı düzenler
• Hem dosyalarda hem de stdin'de çalışır
• Orijinal dosyalar güncellenmez
• Sonuçlar standart çıktıya atanır.
• Sözdizimi bu şekildedir: sed 'instructions' file
• Komutun biçimi şu şekildedir. '[adres]komut/düzenli_ifade/değiştir/değiştirici'
  • Örneğin: '5,15s/abc/ABC/g' -> 5 ila 15 satırlarında abc'yi ABC ile değiştirecektir.
    • Buradaki g değiştiricisi, satırdaki tüm abc oluşumlarının ABC ile değiştirileceğini belirtir.
• Adres kullanıldığında adrese ait satırlar incelenir/değiştirilir. -> sed '1,100 s/A/a/' file.txt. Örneğin bu komut, değiştirmeyi ilk 100 satırla sınırlar.
• Varsayılan olarak tüm satırlar yazdırılır. '-n' bayrağı kullanıldığında bu davranış bastırılır. Açık bir yazdırma isteği bulunmadıkça hiçbir şey yazdırılmayacaktır.
• Adres olarak bir kalıp kullanılabilir-> sed -n '/start/,/stop/ p' file.txt
• '!' kullanıldığı zaman, komut adresin dışında çalıştırılır. -> sed -n '/match/ !p' file.txt

• Boş satırları kaldırır:
  sed '/^$/d' file.txt
• Arama dizesini içeren bütün satırları kaldırır:
  sed '/Search/d' file.txt
• Arama dizesinin tüm kopyalarını kaldırır:
  sed 's/Search//g' file.txt
• Arama dizesi içeren satırları çıktı verir:
  sed '/Search/ p' file.txt
• Bir dizeyi başka bir dizeyle değiştirir:
  sed 's/oldString/newString/g' file.txt
• Sondaki boşlukları kaldırır:
  sed 's/ *$//' file.txt
• Baştaki boşlukları kaldırır:
  sed `s/^ *//' file.txt
• Her satırın başına boşluk ekler:
  sed 's/^/ /' file.txt
• İlk 10 satırı yazdırır
  sed '10 q' file.txt
sed -n '1,10 p' file.txt
• Bir kalıptan sonra satır ekler
  sed '/pattern/ a add line here' file.txt
• Bir kalıptan önce satır ekler
  sed '/pattern/ i add line here' file.txt
• Bir kalıpla bir satırı değiştirir:
  sed '/pattern/ c line changed here' file.txt
• Değiştir a->p, b->q, c->r
  sed 'y/abc/pqr/' file.txt

• Sed metnin belirli bölümlerini gruplara ayırmaya izin verir.
• Bu gruplar manipüle edilebilir.
• Grup, arama dizesinde parantez içindeki ("" ve ")" ifadesinin içine alınır.
• Her gruba bir numara atanır. İlk gruba \1 atanır vb.
• \1 hem kalıp dizesinde hem de değiştirme dizesinde olabilir.

• Birinci ve ikinci sütunları değiştir
  sed 's/\([a-z]*\) \([a-z]*\)/\2 \1/' file.txt
• print lines which have consecutive duplicate words
  sed -n '/\([a-z][a-z]*\) \1/p' file.txt
• remove consecutive duplicate words in a line
  sed 's/\([a-z][a-z]*\) \1/\1/' file.txt

• sed metni okuduğunda, her satır geçici bir alana yerleştirilir.
• Yeni bir satır okunduğunda, geçici boşlukta eski metin yeni satırla değiştirilir.
• Bu geçici alana kalıp alanı denir.
• Hold Buffer uzun süreli bir depolama gibidir. metin, desen alanına ve desen alanından kopyalanabilir.

• kalıp eşleşmesinden önce ve sonra bir satır yazdırır:
  sed -n '/999/ !{x;d};/999/ {x;p;x;p;n;p}' file.txt
• her satırdan sonra boşluk ekler:
  sed 'G' file.txt
• 
  sed '/start/ {x;p;x}' file.txt kalıbıyla eşleşen her satırın üstüne boş satır ekler.
• Kalıpla eşleşen her satırdan sonra boş satır ekleyin
  sed '/start/ {G}' file.txt
• 
  sed '/start/ {x;p;x;G}' file.txt kalıbıyla eşleşen her satırın önüne ve arkasına boş satır ekleyin.

• Ters kronolojik yolda, yani en son yardım en üsttedir.